Wapen Stede Broec terug op banpaal tussen Westwoud en Hoogkarspel

De oplettende passant die onlangs de banpaal op de grens Westwoud/Hoogkarpsel is gepasseerd, heeft het met eigen ogen kunnen zien: het wapenschild tussen de poten van de stenen leeuw ziet er heel anders uit. De gemeente Drechterland heeft na een schriftelijke oproep van Historische Vereniging Oud Stede Broec en na overleg met Stichting Historisch Hoogkarspel-Westwoud (SHHW) besloten om de banpaal te voorzien van het juiste wapen.

Veel inwoners van Drechterland en Stede Broec weten niet beter dan dat de banpaal het wapen draagt van Westwoud. Dit berust echter op een historisch onjuiste interpretatie van het reliëf op het wapenschild, uitgevoerd tijdens een door een lokaal bedrijf uitgevoerde schilderbeurt in 1984. De schilder interpreteerde het verweerde reliëf op het wapenschild toen als zijnde het wapen van Westwoud (een verdorde boom met kraaien). In werkelijkheid hoort het schild echter het wapen van Stede Grootebroek te dragen (een boom met drie sterren).

Hoe zit dat? Ooit diende deze paal als markering voor de grens tussen de toenmalige plattelandssteden Westwoud en Grootebroek (Hoogkarspel hoorde toen nog bij Stede Grootebroek). De stede Grootebroek (ook wel aangeduid als stede Broek of stede Broec) was een West-Friese 'stede', een bestuursvorm waarbij stadsrechten werden verleend aan een combinatie van dorpen, waarbij de afzonderlijke plaatsen hun eigen dorpsbestuur hielden. De stede ontstond in 1364, toen Albrecht van Beieren, graaf van Holland, stadsrechten verleende aan de dorpen Grootebroek en Bovenkarspel onder de naam stede Broec. In officiële stukken werd de stad echter al spoedig aangeduid als stede Grootebroek. In 1402 en 1404 werd de stede uitgebreid met respectievelijk Lutjebroek en Hoogkarspel. In 1811 werd de stede weer opgesplitst in verschillende gemeenten en werd de stede Grootebroek opgeheven.

Het kan dus niet anders dan dat de banpaal (neergezet in 1754) bij het plaatsen de grens markeerde van de toenmalige Stede Grootebroek. Onderzoek van historicus Frans Brieffies heeft dit enkele jaren geleden aangetoond. (Zie publicatie in het Jaarboek van Stichting Historisch Hoogkarspel-Westwoud, uitgave 2006). Het Historisch Genootschap West-Friesland komt tot dezelfde bevindingen. Ook de Historische Vereniging Oud Stede Broec stelt op basis van eigen onderzoek vast dat de hardstenen leeuw het wapen van de Stede Grootebroek hoort te dragen.

Achter de schermen en in nauwe samenwerking met de Facebook community Het Geheugen van Westwoud, is HV Oud Stede Broec de afgelopen maanden intensief bezig geweest om de banbaal in de historisch juiste kleuren te herstellen. Met succes, kunnen we constateren. Want het wapen van Stede Grootebroek prijkt weer in volle glorie op het schild. Op deze plaats willen wij onze waardering uitspreken voor het gemeentebestuur van Drechterland, dat zorgdraagt voor het onderhoud van de monumentale banpaal en hierbij duidelijk blijk geeft van historisch besef.